Patates Güvesi (Phthorimaea operculella) Tanımı, Yaşayışı, Zarar Şekli ve Mücadelesi
Patates Güvesi (Phthorimaea operculella) Tanımı, Yaşayışı, Zarar Şekli ve Mücadelesi
Patates, yüksek besleyicilik özelliği ve toleranslı iklim istekleri ile en çok tüketilen gıda maddeleri arasında yer alan ve günümüzde de dünya genelinde yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan tek yıllık bir kültür bitkisidir. Yüksek oranda nişasta ile B1, B2, B3, B6, C vitaminleri, P, K, Mg, CI mineralleri içeriğiyle vitamin ve mineral yönünden zengin olan patates, diğer gıdalar arasında önemli bir yere konumlanmıştır. Patates, gıda olarak tüketiminin yanı sıra, hayvan yemi olarak kullanımıyla hayvan beslenmesinde; nişasta, dondurulmuş patates, cips vb. gibi farklı ürünler ile de gıda endüstrisinde geniş kullanım alanına sahip olan bir endüstri bitkisidir.
Dünyada en fazla patates üretimi yapan ülkeler sırasıyla Çin, Hindistan, Rusya, Ukrayna ve ABD olup, bu beş ülke toplam dünya üretiminin %55’ini gerçekleştirmektedir. Türkiye’de 2023 yılında patates üretimi bir önceki yıla göre artarak 1.5 milyon da’lık alanda, 5,7 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Ekim alanında ve üretimde Niğde ilk sıradadır. Ülkemizde üretilen patatesin %56’sı yemeklik, %11’i sanayilik olarak tüketilmekte, %11’i tohumluk, %5’i hayvan besini olarak kullanılmakta olup %98’i iç piyasada tüketilmektedir.
Patates üretim alanlarında verim kayıplarına neden olan, birçok zararlı tür bulunmaktadır. Patates güvesi (Phthorimaea operculella) patatesin başlıca zararlıları arasında yer almaktadır. Patates güvesi patatesin ekiminden, hasadına ve depolanma süreçleri içerisinde üründe ciddi verim ve kalite kayıplarına neden olmaktadır.
Patates Güvesi (Phthorimaea operculella) Tanımı ve Yaşayışı
Patates Güvesi (Phthorimaea operculella) ergininin kanatları çok dar, vücudu ince uzun olup 5-6 mm kadardır. Antenleri vücuttan daha uzundur. Ön kanatlar grimsi kahverengi, üzeri koyu kahverengi irili ufaklı noktalar vardır. Olgun larva 8-10 mm uzunluğundadır. Larvanın başı koyu kahverengidir. Patates yumrularıyla beslenen larvanın vücut rengi pembemsi beyaz, yaprakları ile beslenenlerin ise yeşil renklidir.
Zararlı kışı ambar veya tarlada kalmış patatesler üzerinde larva ve pupa halinde geçirir. İlkbaharda ortalama sıcaklığın 15 ºC’ye ulaşması ile (mart sonu-nisan başı) erginler çıkar ve yumurta bırakmaya başlarlar. Erginler yumurtalarını yaprak altına, çiçek ve tomurcuk yapraklarına ve sürgünlerine, hasat döneminde ise yumrulardaki gözlerin kenarına bırakırlar. Ergin bir dişi 100-200 civarında yumurta bırakabilmektedir. Kelebekler gece aktiftirler. Zararlı yılda 3-8 döl verir.
Patates Güvesi (Phthorimaea operculella)’nin Zarar Şekli
Yumurtadan çıkan Patates Güvesi larvaları yapraklarda ve dallarda düzenli galeri açarak, patates yumrusunun içine girerek de düzgün olmayan galeriler açarak beslenirler. Sert yüzeyli olan bu galerilerin içi beyaz renkte pisliklerle doludur. Galerilerin ağzında ise yumru üzerinde biriken siyah renkteki pislikler ile zararlının varlığı kolayca anlaşılır. Zarar görmüş yumrular bakteri ve funguslarla daha çabuk bulaşarak çürürler ve yemeklik olarak kullanılamayacak duruma gelirler.
Patates yumrusunda gözlerin zarar görmesi sonucunda, patateslerin tohumluk özellikleri de azalır veya kaybolur. Yumrulara bulaşması durumunda ürün kaybı %100’e varabilmektedir. Hasat öncesi tarlada yumruya bulaşan zararlı, depolarda uygun şartları bulduğu takdirde çoğalmasına devam ederek zararını artırmaktadır. Patates güvesi “Zirai Karantina Yönetmeliği’nin “Türkiye’de sınırlı olarak bulunan zararlı organizmalar” listesinde yer almaktadır.
Patates Güvesi (Phthorimaea operculella) ile Mücadele yöntemleri
Kültürel önlemler
Patateste boğaz doldurma ve bakım işlemlerinin iyi yapılması gerekir.
Hasat edilen patatesler tarla kenarında yığın yapılmadan depoya taşınmalıdır.
Patates depolarındaki pencerelere kelebeklerin geçmeyeceği sıklıkta kafes tellerinin takılmasına, depoya bulaşık çuval ve malzemenin konulmamasına, boş depo temizliğine ve ilaçlamasına özen gösterilmesi gerekir.
Zararlı 10 ºC’nin altında gelişemediğinden, patatesler bu sıcaklığın altında emniyetle depolanabilir.
Kimyasal Mücadele
Patates güvesi ile kimyasal mücadelede Ampligo 150 ZC ürünümüzü tercih edebilirsiniz, ürünümüzün söz konusu zararlıya karşı kullanım şekli ve dikkat edilmesi gereken detaylar aşağıdaki gibidir;
Btiki çıkışından sonra tarlaya asılan eşeysel çekici tuzaklarda ilk erginin tespit edilmesiyle birinci uygulama yapılır. Birinci uygulamadan 1 ay sonra ikinci uygulama ve hasattan 15 gün önce üçüncü uygulama yapılır. Birinci ve ikinci uygulamalarda yaprak altı satıhlarının ıslatılmasına, üçüncü uygulamada ise yaprak altlarıyla birlikte toprak sathının da iyice ıslanmasına özen gösterilmelidir.
Bir sezonda 2’den fazla uygulama önerilmez.
