Şekerpancarı Yaprak Lekesi Hastalığı (Cercospora beticola) ve Mücadelesi

Şeker pancarı, Chenopodiaceae familyasına ait, yumru köklü, şeker sanayisinin temel hammaddesi olarak üretilen iki yıllık bir endüstri bitkisidir. Türkiye’de şeker pancarı yetiştiriliciliği, tarımsal üretimin önemli bir parçasıdır, şeker pancarı ekim alanlarının %28’ini Konya ili tek başına kapsamaktadır. Yozgat, Eskişehir, Kayseri ve Sivas gibi illerde Türkiye’nin şeker pancarı ekim alanlarında önemli role sahiptirler. 

Şeker pancarında yüksek verim sağlanabilmesi için sertifikalı tohum kullanımı, çapalama, gübreleme, uygun sulama vb. tarımsal faaliyetlerin yanı sıra, hastalık, zararlı ve yabancı ot mücadelesi de önem taşımaktadır. Şeker pancarı üretiminde çeşitli fizyolojik hastalıklar dışında çok sayıda fungal hastalık ile de mücadele edilmesi gerekmektedir.

Şeker pancarı üretilen birçok alanda, Cercospora yaprak leke hastalığı (Cercospora beticola), ekomik kayıplara yol açan en önemli hastalıklardan biridir. İklimsel koşullar hastalığın gelişimine uygun olduğunda, epidemiler meydana gelmektedir.

Şekerpancarı Yaprak Lekesi Hastalığı (Cercospora beticola) Tanımı ve Yaşayışı

Şeker pancarında yaprak lekesi hastalığına Cercospora beticola fungal etmeni neden olur. Tohum ve/veya hava kaynaklı bir hastalık etmenidir. Etmen bir önceki üretim sezonundan toprakta kalan hastalıkla bulaşık bitki artıklarında, tohumlarda veya sirken, horoz ibiği gibi yabancıotlar ve pazı, ıspanak ve pancar gibi kültür bitkisi olan diğer konukçularında kışlar. 

Yaz aylarında elverişli koşullar altında etmenin yaşam döngüsü 10 günde bir tamamlanır ve konidiler aracılığıyla üretim sezonu boyunca etmenin mikro yaşam döngüsü birkaç kez tekrarlanır. Böylece inokulum giderek çoğalır. 

Hastalığın çıkışı ve gelişmesi, üretim yılının yağış ve sıcaklık seyri ile doğrudan ilgilidir. Şiddetli epidemiler sıcaklığın 20-35 °C arasında, nispi hava neminin %95-100 olduğu ve 10-12 saat sürdüğü durumlarda gerçekleşir. Gece sıcaklıkları 20 °C ve üzerine çıktığında lekelerin hızlı bir şekilde artması sonucu yaprak ölümleri de artar. Hastalığın her yıl görüldüğü bölgelerde mayıs-temmuz ayları arasında uygun sıcaklık ve nem koşulları oluştuğunda enfeksiyon gerçekleşir. Bu aylarda sık sık yağan yağmurlar ve yapraklarda oluşan çiğ ile enfeksiyonlar başlar.

Şekerpancarı Yaprak Lekesi Hastalığı (Cercospora beticola) Belirtileri ve Yayılışı

Enfeksiyon gerçekleştikten ortalama 7-10 gün sonra ilk belirtiler görülmeye başlanır. Hastalığın ilk belirtileri yaşlı dış yaprakların üzerinde birkaç küçük daire şeklinde ortaya çıkar. Bu yaprak lekeleri orta alanı gri-açık kahverengi, çevresi kırmızı-koyu kahverengi, dar veya geniş belirgin bir sınırla kuşatılmış 0.5-6 mm çapındadır. Yaprak lekelerinin ortasında küçük siyah noktalar halinde stromalar görülür. Yapraklardaki lekeler, hastalığın artan baskısıyla, kısa zamanda çoğalıp birleşir. Yüzeylerinin tamamı lekelerle kaplanan yapraklar, zamanla kuruyup ölür.

Ağır salgınlarda çok sayıda yaprak kuruyarak ölür, bitkiler yapraklarının tamamını kaybeder ve yeni yapraklar sürer. Yeni yapraklar da sürekli olarak enfekte olarak kurur ve ölür. Mevsim sonuna doğru göbek yapraklarda ve yaprak sapları üzerinde de uzunlamasına lekeler görülebilir. Mevsim sonunda, pancarın başı yukarıya doğru konik bir şekilde uzamış bir görünüm alır. 

Tohum salkımları oluşmuş olan tohumluk bitkilerde ise toprak yüzeyinin hemen üzerindeki kısımların tamamı hastalıktan etkilenir. 

Cercospora yaprak lekesi, şeker pancarı üretimine en çok zarar veren hastalıklarından biridir. Dünyada şeker pancarı ekim alanlarının yaklaşık yarısında yaygınlık göstermektedir. Hastalığın şiddeti, ülkeye ve bölgeye göre değişim gösterip mücadele yapılmadığı zaman şeker pancarının kök verimini %26, şeker varlığını %13, arıtılmış şeker varlığını %18 ve şeker verimini %55’e varan oranlarda düşürmektedir. 

Etmen bir sonraki sezona bulaşık tohumlarla, tarlada kalan bitki artıkları veya konukçusu olan yabancı otlar ve bazı kültür bitkileriyle taşınabilir. Bitkiden bitkiye taşınması ise yağmur sularının sıçraması ve rüzgarların etkisi ile gerçekleşir.

Mücadelesi

 Kültürel Önlemler

- Hastalıktan ari ve sertifikalı tohumlar kullanılmalıdır. 

- Dayanıklı/tolerant çeşitler ekilmelidir. 

- Tarlada görülen hastalıklı bitkiler ve sezon sonu bitki artıkları ortamdan uzaklaştırılarak imha edilmelidir. 

- Hastalığın konukçusu olan yabancı otlar yok edilmelidir. 

- Yağmurlama sulamanın gündüz yapılması, tarla seviyesinde nispi nem düzeyinin süresini uzattığı için enfeksiyonu teşvik etmektedir. Bu nedenle sulamanın gece yapılması gerekmektedir. 

- Hastalık etmeni topraktaki bitki artıklarında 2 yıl canlı kaldığı için aynı tarlada en az 3 yıl etmenin konukçusu olan bitkiler ekilmemelidir. 

Kimyasal Mücadele

Şekerpancarı Yaprak Lekesi Hastalığı mücadelesinde çift yönlü etki mekanizması ile geniş spektrumlu hastalık kontrolü sağlayan, hem kontak hem de güçlü bir sistemik etki oluşturan fungisitimiz Amistar Gold’u kullanabilirsiniz. 

Şekerpancarı yaprak lekesi hastalığının kimyasal mücadelesinde kullanılacak bitki koruma çözümümüz Amistar Gold ile ilaçlamalara hastalık için uygun hava şartları oluştuğunda ve tarlada yapraklar üzerinde ilk hastalık belirtileri görülür görülmez başlanır. Hastalığın seyrine göre 10-14 günlük aralıklarla ilaçlamaya devam edilmelidir.