BUĞDAY YAPRAK HASTALIKLARI VE MÜCADELE YÖNTEMLERİ

BUĞDAY ALANLARINDA ZARAR YAPAN ÖNEMLİ YAPRAK HASTALIKLARI VE MÜCADELELERİ İÇİN ÇÖZÜMÜMÜZ: AMISTAR TRIO 255 EC

Buğday (Triticum aestivum L.)  insan beslenmesinde önemli bir yeri olan ana besin maddesidir. Ülkeler için stratejik öneme sahiptir. Ülkemiz 21.500.000 ton üretim ile dünyada buğday üretimi açısından 11. sırada bulunmaktadır.

Buğdayda tohum ve toprak kökenli hastalıklarla tohum ilaçlaması yapılarak mücadele edilmektedir. Sertifikalı tohumlar hastalıklara karşı mutlaka tohum ilaçları ile ilaçlanarak üreticiye sunulmaktadır. Mevsim içerisinde ortaya çıkan yaprak kökenli hastalıklar için genellikle üreticilerin kendi sorumlulukları altında yeşil aksam ilaçlamaları önerilmektedir. Bilindiği gibi bitkilerin daha uzun süre yeşil kalmaları fotosentez süresini artırdığı için verime olumlu yansımaktadır. Hastalıklar ise oluşturdukları lekelenmeler nedeniyle bitki yeşil aksamının azalmasına neden olmakta,  ayrıca bitkiyi erken yaşlanmaya teşvik etmektedir. Buğday bitkisinde özellikle üst aksamı, bayrak yaprağı, onun bir altındaki yaprağı ve tabii ki başağı koruyarak verimi büyük ölçüde garanti altına almak mümkün olmaktadır. Buğdayda en yaygın görülen yeşil aksam hastalıkları paslar, septorya yaprak lekesi ve küllemedir.Her üç hastalık da ülkemizde buğday ekilen tüm alanlarda tek tek yada birlikte görülebilmektedir.

PAS HASTALIKLARI (Puccinia spp.)

Buğdayda Sarı (P. striiformis), Kahverengi (P. recondita tritici) ve Kara Pas (P. graminis tritici) hastalıkları yıllara bağlı olarak çok büyük ürün kayıplarına neden olabilmektedirler. Görülme sırası da verildiği şekildedir. İlk görülen “Sarı Pas” belirtilerinden dolayı “Çizgi Pası” olarak da adlandırılır. Makina dikişine benzeyen çizgi halinde birbirini takip eden püstüller şeklinde belirti oluşturur. Genelde yapraklarda görülse de gövde ve başakta da görülebilir. Kahverengi pas genellikle sarı pastan sonra kara pastan önce ortaya çıkar, “Yaprak Pası” olarak da bilinir. Belirtileri yaprak yüzeyinde dağınık kahverengi püstüller şeklindedir.  Paslar içinde en son ortaya çıkan “Kara Pas” sap, yaprak ve başaklarda  görülebilir. Epidermisi yırtan diğer paslara göre daha büyük püstüller şeklinde görülür. Ülkemizde genelde mevsim sonuna doğru görüldüğünden ekonomik düzeyde zarar  yapmamaktadır.

SEPTORYA YAPRAK LEKESİ (Septoria tritici)

Yaprak üzerinde önceleri küçük ve düzensiz, damarlarla sınırlanmış kahverengi lekeler şeklinde belirti verir. Daha sonra bu lekeler birleşerek yaprağı kaplayabilir. Lekelerin üzerinde küçük toplu iğne başı gibi siyah noktacıklar şeklinde piknitler oluşur. Hastalık bulaşık bitki artıklarında toprakta kışlar ve alt yapraklardan üste doğru bir yayılma gösterir. Yağmur bu hastalığın yayılmasında önemli bir faktördür.

KÜLLEME (Erysiphe graminis)

Tahıl küllemesi tüm ekim alanlarında görülen yaygın bir hastalıktır. Buğday dışında arpa, yulaf ve çavdarda da görülse ve belirtileri birbirine benzese de etmen her bir tahıl türü için özelleşmiştir. Etmen sadece konukçusu olduğu tahıl türünü hastalandırır. Örneğin buğdayda görülen külleme sadece buğdayı hastalandırabilir. Genelde sık ekilen, fazla azotlu gübre verilen yerlerde daha fazla görülür. Diğer hastalıklarda olduğu gibi lekeler nedeniyle fotosentez alanını azaltması yanında yatmaya da neden olduğu için verdiği zarar daha da artmaktadır.

Bu 3 ana yaprak hastalığına karşı Syngenta firması yeni bir ürünü olan Amistar Trio 255 EC ilacını ruhsatlayarak üreticilerin kullanımına sunmuştur. Amistar Trio 255 EC ilacının hali hazırda buğdayda kahverengi pas, septorya yaprak lekesi ve külleme hastalıklarına karşı resmi tavsiyesi vardır. Her üç hastalık için kullanım dozu 100 ml/da’dır.

Amistar Trio 255 EC buğdayı yaygın görülen Septoria Yaprak Lekesi, Külleme ve Pas gibi yaprak hastalıklarına karşı uzun süre koruyan hem koruyucu hem de tedavi edici özellikte geniş etki spektrumlu fungisittir. Birbirini mükemmel şekilde tamamlayan üç farklı aktif madde içerir. Bunlar litrede 100 g azoxystrobin, 30 g cyproconazoleve 125g propiconazole’ dür. Farklı etki şekilleri nedeniyle hastalık gelişiminin tüm aşamalarında etki gösterir.Triazole grubu aktif maddelerden oluşan diğer çözümlerin aksine etmenin bitkiye girmesine dahi izin vermez.

 Cyproconazole ve propiconazole fungal patojenin bitkide haustrium (emeç) oluşumu üzerine etkilidir. Fungusların hücre çeperlerinde sterol biyosentezini engeller. Diğer aktif madde olan        Azoxystrobin yaprak yüzeyine çok iyi bir şekilde tutunur mitokondrial solunumu engelleyerek sporlar üzerinde hem kontak hem de koruyucu etki gösterir. Patojenin bitkiye girmesine izin vermez. Yapılan çalışmalarda azoxystrobin’in bitkilerde fotosentez aktivitesinin daha uzun sürmesini ve bitkinin daha uzun bir süre yeşil kalmasını sağladığı bulunmuş, bitkilerin 7 güne kadar daha fazla süre yeşil kaldığı anlaşılmıştır. Daha sağlıklı ve daha fazla fotosentez yapan bitkiler uygulanan gübrelerden ve sudan daha fazla yararlanır, kuraklık gibi olumsuz koşullara dayanıklılığı artar. Sonuç olarak da verim artışını sağlar. Ülkemizde yürütülen çalışmalarda ilaçsız alana göre %18 lik bir verim artışı sağladığı belirlenmiştir.

Yukarıda açıklandığı üzere buğdayda üst yaprakları ve başağı korumak verim açısından önemlidir. Bu nedenle hastalık belirtileri görüldüğünde geç kalınmamalı ve ilaçlama yapılmalıdır. Külleme ve Septorya Yaprak Lekesi hastalıklarının alt yapraklarda erken dönemde başladığı gözden kaçırılmamalı üst yapraklara ulaşmaları engellenmelidir. Sapa kalkma döneminden sonra bitkilerin toprak yüzeyini tamamen kapamasıyla birlikte tarla kontrolleri dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.  Erken dönemde ilaçlama yapma gereği oluşmuş ve yapılmışsa koşullara bağlı olarak yaklaşık 3 hafta sonra tekrarlanabilir. Bayrak yaprağının verimin yaklaşık yarısını sağlaması nedeniyle mutlaka korunması gerektiği unutulmamalıdır.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

Anonymous, 2008. Zirai Mücadele Teknik Talimatları, Cilt 1. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü. Ankara

Anonymous, 2017a. Countries by commodity, wheat.  https://faostat.fao.org/site/339/default.aspx (erişim tarihi 07.02.2014)

Anonymous, 2014b. Flag leaf and ear fungicides drive profitability in winter wheat. https://www.syngenta.com/country/ie/SiteCollectionDocuments/Technical%20Updates/Wheat-T2-T3-TU_IRL_MAY-13.pdf (erişim tarihi 07.02.2014).